"Ratujmy Płockie Powązki" - raport specjalny
Przy okazji jubileuszowej, 20. kwesty – organizują ją stowarzyszenie „Starówka Płocka” i „Gazeta Wyborcza” – prezentujemy listę wszystkich grobów, które udało nam się odnowić od 2000 roku.
Nagrobek Teresy z Krajewskich Radzickiej podkomorzyny zakroczymskiej
Pomnik zmarłej w 1828 r. podkomorzyny jest jednym z najstarszych na zabytkowym cmentarzu przy al. Kobylińskiego. Odnaleziona, zabytkowa płyta z marmuru bolechowickiego została poddana pracom konserwatorskim i stanęła na nowym cokole.
Grób lekarza Stanisława Siennickiego
Zmarł 31 października 1866 r. Pochodził z Brześcia Litewskiego. Przyjaciele Siennickiego zafundowali mu płytę na grób i pomnik – epitafium w katedrze. Do grobu odprowadził go ówczesny biskup Wincenty Popiel, „całe duchowieństwo, wielotysięczny tłum wiernych, a na koniec licznie zebrani starozakonni ze swoim rabinem na czele".
Płyta epitafijna Stanisława Sonnenberga
Płyta adwokata Trybunału Departamentu Płockiego jest jedynym odnalezionym fragmentem nagrobka z 1813 r. Była prawdopodobnie częścią rodzinnego grobowca.
Nagrobek Henryka Grendyszyńskiego
Żeliwny nagrobek radcy prawnego Rządu Gubernialnego Płockiego, zmarłego w 1868 r. Żeliwną płytę ktoś położył w przypadkowym miejscu. Po renowacji wróciła na grób Grendyszyńskiego.
Fragment grobu Jana Gugenmusa
Jego ojciec, Franciszek, był nadwornym zegarmistrzem Stanisława Augusta Poniatowskiego i cieszył się wielkim uznaniem. Brat Jana – Antoni – kultywował rodzinną tradycję. Jan Gugenmus także z zegarmistrzowską precyzją wykonywał swój zawód, ale jako artylerzysta. Urodził się w 1774 r. w Warszawie. Gdy miał 16 lat, wstąpił do artylerii i brał udział w prawie wszystkich wojnach na przełomie XVIII i XIX wieku. Po trzecim rozbiorze zaciągnął się do Legionów Dąbrowskiego. Wziął udział w kampanii we Włoszech w latach 1797-99. Po jej zakończeniu rok przesiedział w austriackiej niewoli. Po długim pobycie w szpitalu w Weronie w 1801 r. wrócił do kraju, ale wkrótce założył na siebie mundur armii Księstwa Warszawskiego. W 1832 r. został „przeznaczony do zadań wojskowych” w Płocku. Zmarł w 1841 r. w Hotelu de Berlin przy Starym Rynku 8 (dziś Dom Darmstadt). Został pochowany na zabytkowym cmentarzu przy al. Kobylińskiego, na którym wdowa po nim wystawiła mu pomnik.
Nagrobek rodziny Kozłowskich
Uszkodzona figura z tego grobu z 1859 r. z zabytkowej nekropolii stała się na pierwszych kilka lat symbolem akcji. Była na plakatach i na pamiątkowych pocztówkach przygotowywanych przez drukarnię Agpress.
Nagrobek Władysława Sztromajera
Na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Kazimierza Wielkiego zakonserwowaliśmy grób pierwszego prezesa Rady Miejskiej Miasta Płocka II Rzeczpospolitej, jednego z najwybitniejszych organizatorów życia społecznego w mieście.
Płyta inskrypcyjna z grobu Pauliny Wilewskiej
Z muru okalającego zabytkową nekropolię przy al. Kobylińskiego wydobyliśmy i odrestaurowaliśmy płytę inskrypcyjną z grobu tej młodo zmarłej, zaledwie 13-letniej płocczanki.
Grobowiec Orląt Lwowskich
Na „nowym” cmentarzu przy al. Kobylińskiego odnowiliśmy grobowiec rodzeństwa Grabskich: Heleny, Jana i Tadeusza, młodziutkich płocczan poległych w 1919 i 1920 r.
Helena Grabska, działaczka Ochotniczej Legii Kobiet, jako 15-letnia dziewczyna poległa w czasie obrony Lwowa, gdy stała na warcie na dworcu kolejowym. Zginęła pod koniec walk o miasto 11 kwietnia 1919 r. od odłamków eksplodującego pocisku artyleryjskiego. W grobie spoczywa także starszy od niej o trzy lata Jan Grabski – członek Szturmowej Kolumny Odsieczy Lwowa i uczeń Małachowianki. Poległ 14 czerwca 1919 r. w walkach pod Rawą Ruską niedaleko Lwowa. Najstarszy z rodzeństwa, Tadeusz Grabski, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, również walczył w obronie Lwowa. Po wojnie, chory i ranny, zmarł w Płocku 28 listopada 1920 r. Rodzice pragnęli, by ich dzieci spoczywały razem, w jednym miejscu. Doprowadzili więc do ekshumacji zwłok zarówno Heleny, jak i Jana, by przewieźć je do Płocka.
Nagrobek rodziny Pestugiów
Pomnik znajduje się na zabytkowym cmentarzu przy al. Kobylińskiego. Rodzina ta przyjechała do Płocka z Lombardii, należała do zamożniejszych rodów kupieckich na północnym Mazowszu.
Pomnik Aleksandra i Marii Macieszów
Do pomocy włączyło się Towarzystwo Naukowe Płockie i w całości sfinansowało te prace. Aleksander Maciesza to wieloletni prezes TNP i pierwszy, po latach niewoli, polski burmistrz Płocka, a także prezes Towarzystwa Lekarskiego, jeden z najznamienitszych płocczan ubiegłego wieku. Macieszowie cały majątek przekazali TNP, byli wielkimi społecznikami, organizowali zbiórki pieniędzy – na obronę kraju, na wakacje lub dożywianie biednych dzieci. Maria Macieszyna napisała m.in. „Przewodnik po Płocku” oraz „Pamiętnik Płocczanki". Utrwaliła w nich unikalny obraz miasta z początku wieku.
Nagrobek Lubowidzkich i Broniewskich
Żeliwny nagrobek na „nowym” cmentarzu przy Kobylińskiego powstał po roku 1882. W grobie pochowano m.in. Antoniego Broniewskiego – urzędnika bankowego, działacza Płockiego Towarzystwa Wioślarskiego i ojca największego płockiego poety Władysława oraz dziadków poety – Lubowidzkich.
Nagrobek Władysławy Gradomskiej
Częściowo zrekonstruowaliśmy żeliwny krzyż oraz ogrodzenie z tego nagrobka, który znajduje się w pobliżu pomnika ojca Władysława Broniewskiego.
Nagrobek rodziny Nowowiejskich
Pomnik ten odrestaurowaliśmy wspólnie z płocką kurią diecezjalną. W grobie zlokalizowanym przy głównej alei „nowego” cmentarza błogosławiony arcybiskup Antoni Julian Nowowiejski pochował rodziców: matkę Marię i ojca Antoniego. Podczas konserwacji zrodził się zrealizowany już po niej pomysł, by stworzyć w nim symboliczne miejsce pochówku samego arcybiskupa – historyka, działacza społecznego, najwybitniejszego płocczanina w przedwojennym Płocku, zakatowanego przez hitlerowców w 1941 r. w obozie w Działdowie.
Grób Kalinowskich
Wspólnie z Powszechną Spółdzielnią Spożywców „Zgoda” zakonserwowaliśmy ten nagrobek z 1889 r., który stoi w alei głównej „nowego” cmentarza. W grobie tym został pochowany Józef Mądrzejewski – wieloletni prezes „Zgody", miejski radny, szef izby skarbowej oraz ochotniczej straży pożarnej.
Nagrobek Józefa Hanusza
Wspólnie z płocczanami Krystyną i Marianem Hanuszami sfinansowaliśmy konserwację pomnika nagrobnego zmarłego w 1874 r. urzędnika Komisji Spraw Wewnętrznych. Zbieżność nazwisk jest całkowicie przypadkowa, ale była jednym z powodów takiej pomocy ze strony Krystyny i Mariana Hanuszów.
Nagrobek rodziny Lasockich
Wspólnie z kurią diecezjalną zakonserwowaliśmy ten grób na „nowym” cmentarzu. Pochowani są w nim rodzice księdza Ignacego Lasockiego – prałata płockiej kapituły katedralnej, twórcy „Stanisławówki” (założył Płockie Towarzystwo Pomocy dla Uczącej się Młodzieży i kupił opuszczone przez carską armię koszary przy al. Jachowicza, które przebudował i zamienił na kościółek oraz pomagający młodym ludziom zakład „Stanisławówka") i patrona ulicy położonej obok kościoła. Przy okazji zakonserwowaliśmy też płytę inskrypcyjną poświęconą samemu ks. Lasockiemu z nagrobka księży prałatów i kanoników kapituły płockiej.
Pomnik Władysława Płoskiego, jego synów i żony
Władysław był wielkim patriotą, ziemianinem spod Drobina związanym z ruchami narodowymi, który lata przesiedział w więzieniach carskich, hitlerowskich oraz w ubeckim areszcie. Był też jednym z założycieli Jagiellonki. Jego synowie polegli w wojnie 1920 r. Starszy, Jan – absolwent Jagiellonki, student SGGW, zginął w wieku 24 lat pod Stanisławem koło Radzymina, a młodszy, 22-letni Stanisław, również jagiellończyk, student prawa na UW, poległ pod Żytomierzem.
Nagrobek Żochowskich
To cenny pod względem artystycznym nagrobek z zabytkowego cmentarza przy al. Kobylińskiego. Żochowscy byli rodziną płockich bankowców.
Pomnik ks. Wincentego Orzeszkowskiego
Znowu wspólnie z kurią diecezjalną poddaliśmy konserwacji nagrobek, tym razem ks. Wincentego Orzeszkowskiego – równocześnie symboliczny grób ks. Jerzego Popiełuszki. Ks. Orzeszkowski był prałatem kapituły katedralnej w Płocku.
Nagrobek Adama Grabowskiego
Grób jednego z pierwszych dyrektorów Jagiellonki, a także jej współzałożyciela. Ufundowali go uczniowie w 1930 r. Zachował się napis: „Ofiarnemu Opiekunowi Młodzieży – Maturzyści z roku 1914/1915". Pogrzeb Adama Grabowskiego odbył się 4 sierpnia 1919 r.
Nagrobek rodziny Kiriuszynów
Z pomocą Muzeum Mazowieckiego w Płocku, a także corocznego sponsora akcji Adama Łukawskiego i jego drukarni Agpress, zakonserwowaliśmy nagrobek rodziny Kiriuszynów z cmentarza prawosławnego przy ul. Norbertańskiej. Pochowany jest tu m.in. Aleksy Kiriuszyn – malarz portrecista, pejzażysta, karykaturzysta, urodzony w Płocku, w prawosławnej rodzinie w 1886 r. Zmarł w 1972 r.
Nagrobek ks. Andrzeja Płoskiego
Wspólnie z kurią diecezjalną odrestaurowaliśmy pomnik z 1886 r. kanonika płockiej katedry, ks. Andrzeja Płoskiego. Znajduje się on na „nowym” cmentarzu przy al. Kobylińskiego.
Pomnik Michała du Lauransa
Znów wspólnie z kurią odnowiliśmy początkowo tylko płytę inskrypcyjną, a potem już cały pomnik tego malarza, portrecisty i kopisty, kustosza Muzeum Diecezjalnego. Zasłużył się tym, że umiejętnie postępując z hitlerowcami, nie dopuścił do zniszczenia katedralnego skarbca.
Nagrobek Haliny i Stefana Rutskich
To płocczanie zasłużeni dla miasta i Towarzystwa Naukowego Płockiego, którzy uporządkowali przywieziony ze Skępego księgozbiór i dali początek Bibliotece im. Zielińskich.
Pomnik księdza Kazimierza Starościńskiego
Ks. Starościński był kompozytorem i twórcą płockiego hejnału, a także proboszczem parafii w Starej Białej.
Pomnik rodziny Gruberskich
Leżą tu m.in. Wiktor (katedralny organista, opiekun skarbca i prekursor Muzeum Diecezjalnego), Zygmunt (utalentowany muzyk) oraz Sabina (nauczycielka francuskiego z Małachowianki). Jest tu również symboliczny grób zamordowanego na Wschodzie Kazimierza. Synem Wiktora był m.in. Władysław – rzeźbiarz, autor lotniczej „gapy” – odznaki polskich pilotów, a także współtwórca Muzeum Wojska Polskiego.
Grób Juliana Kurowskiego
Był lekarzem, który zasłużył się pracą zawodową na rzecz płocczan – to właśnie oni w kwietniu 1885 r. ufundowali mu pomnik.
Grób porucznika Adama Pankowskiego
Adam Pankowski to bohater wojny polsko-bolszewickiej 1920 r., kawaler Orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych, człowiek wielkiej odwagi i patriotyzmu.
Kaplica grobowa Dąbrowskich
Grób Adama, wojskowego lekarza i jego żony Ludwiki, multiinstrumentalistki, organizatorki koncertów, z których dochody przeznaczała na cele charytatywne. Cały ogromny majątek oddała w testamencie miastu, wspierając nim płockie parafie, towarzystwa dobroczynności, gminę żydowską i straż pożarną.
Nagrobek Eugenii Dąbrowskiej
Na nowy pomnik dla pochowanej na cmentarzu przy al. Kobylińskiego siostry generała Władysława Sikorskiego zbieraliśmy w 2013 r. Eugenia Dąbrowska we wrześniu 1939 r. została postrzelona przez snajpera w Gąbinie. W tamtejszym szpitalu ranną zajął się płocki felczer Aleksy Akimow, dzięki któremu Dąbrowska trafiła do szpitala Świętej Trójcy w Płocku. Tam zmarła 15 października.
Grób rodziny Ligowskich
Spoczywają tu Jan Ligowski – adwokat przysięgły i sędzia sądu okręgowego, który zmarł w 1918 r., jego żona Izabela, ich córki Janina i Halina oraz syn Witosław.
Grób rodziny Jezierskich
Pochowani są w nim Józef Jezierski – urzędnik Rządu Gubernialnego w Płocku i nauczyciel śpiewu, który zmarł w 1886 r., a także Maria Jezierska zmarła w 1912 r.
Grób rodziny Bronarskich wraz z mauzoleum Żołnierzy Wyklętych
Spoczywają w nim Teodor Antoni i Helena Bronarscy – rodzice zamordowanego w 1951 r. przez UB Stefana „Liścia” Bronarskiego, oraz jego siostra Jadwiga. „Starówka Płocka” znalazła także pieniądze (część kwoty przekazał biskup płocki, część inni sponsorzy) na pomnik i tablicę upamiętniające Stefana Bronarskiego i innych żołnierzy opozycji antykomunistycznej, pomordowanych i zabitych w Płocku i okolicach.
Nagrobek Stanisława Pyrowicza
To rejent okręgu płockiego, patron Trybunału i jeden z założycieli Stowarzyszenia Spożywczego i Kasy Pożyczkowej „Zgoda” w Płocku. Dolna część nagrobka z końca XIX wieku była zrobiona z piaskowca, natomiast krzyż z wapienia. I ponieważ zachowała się tylko dolna jego część i jedno ramię, to właśnie on wymagał największej pracy. Zachowane części zostały odnowione, a brakujące dorobione.
Grób Mariana Zglinickiego
Marian Zglinicki był znanym w Płocku prawnikiem i społecznikiem, który zakładał i następnie był członkiem pierwszych władz Towarzystwa Spożywczego i Kasy Pożyczkowej „Zgoda". W przypadku jego nagrobka została przeprowadzona pełna konserwacja, a także uporządkowano teren wokół grobu.
Mogiła Piotra Pawłowskiego
W przypadku tego grobu została przeprowadzona pełna konserwacja, a także zbudowano nowy fundament oraz odtworzono przez lata zatarty napis. Przypomnijmy, że Pawłowski był malarzem i fotografem, który w swoich czasach, a więc w połowie XIX wieku robił zdjęcia najnowocześniejszym wówczas sprzętem.
Grób Mirosława Lachmana – ojca kompozytora Wacława Lachmana
Ten grób został wyremontowany z pieniędzy, które zostały po odnowieniu dwóch planowanych grobów z kwesty w 2017 roku. Udało się wykonać z czarnego granitu kopię starego popękanego grobu.
Nagrobek Andrzeja Miłoszewskiego
Miłoszewski to uczeń Małachowianki, który zmarł w 1902 roku, mając zaledwie 17 lat. W tym przypadku została wykonana pełna konserwacja, odtworzono również zniszczony krzyż, który był już w kawałkach. Została też wzmocniona krypta oraz zamontowana rzeźba nagrobna z krzyżem.
Grób Zenona Ihnatowicza
To płocki esperantysta, który zmarł w 1911 r. w wieku 21 lat. Jego mogiła, na której widnieją napisy w języku esperanto, była bardzo trudna do odrestaurowania. Wrosły bowiem w nią trzy drzewa samosiejki, które należało usunąć. Pomnik został wyczyszczony, wypełniono ubytki, odtworzono napisy. I co ważne, odtworzony jest także krzyż z piaskowca; oryginalny niestety się nie zachował.
Grobowiec Kossobudzkich
Ich mogiła jest z tzw. białej Marianny, a więc z białego szlachetnego marmuru. Po odnowieniu wygląda bardzo okazale – szczególnie krzyż z figurą Chrystusa. Szymon Kossobudzki był lekarzem, poetą, publicystą, działaczem polonijnym.
Materia³ promocyjny partnera
Wszystkie komentarze